Tükürük bezlerinin yeterli tükürük üretmemesi sonucu ortaya çıkan ağız kuruluğu, zamanla hem ağız sağlığını hem de günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilir. Kulak önünde, çene altında, dilin altında ve damakta bulunan büyük ve küçük tükürük bezlerinin işlev bozukluğu sonucu gelişen bu durum, susuz kalmakla karıştırılmamalıdır. Bu yazımızda “Kuru Ağız (Kserostomi) Nedir? Tedavisi Nasıl Yapılır?” sorularını detaylıca cevaplayacağız.
Günlük hayatta pek fark edilmese de tükürüğün vücudumuzdaki görevleri oldukça fazladır. Ağız içini nemli tutmak, dişleri çürüklere karşı korumak, enfeksiyonların önüne geçmek, konuşma ve yutma işlevlerini kolaylaştırmak tükürüğün başlıca görevlerindendir. Aynı zamanda sindirimin ilk aşaması da tükürükle başlar. Bu yüzden, tükürük üretiminin azalması durumunda mutlaka uzman bir hekime başvurmak gerekir.
Ağız Kuruluğu (Kserostomi) Nedir?
Tükürüğün yeterince salgılanmaması sonucu ağız içinin nemini kaybetmesiyle ağız kuruluğu ortaya çıkar. Bazı durumlarda ise tükürüğün kalitesindeki değişimler de ağızda kuruluk hissine yol açabilir.
Günlük sağlıklı bir bireyde yaklaşık 500 ml tükürük üretilir. Bu miktarın altına düşüldüğünde ağızda kuruluk, yapışkanlık ve çeşitli rahatsızlıklar hissedilmeye başlanır.
Ağız Kuruluğunun Belirtileri Nelerdir?
Ağız kuruluğu, yalnızca ağızda kuruluk hissiyle sınırlı kalmaz; birçok farklı şikâyetle kendini gösterebilir:
- Sürekli susuzluk ve su içme ihtiyacı
- Konuşma, çiğneme ve yutma güçlüğü
- Ağız içinde yapışma ve kuruluk hissi
- Dil üzerinde karıncalanma
- Boğaz ağrısı ve ses kısıklığı
- Kötü ağız kokusu
- Dudaklarda çatlama ve yapışıklık
- Diş eti rahatsızlıkları ve diş kaybı
- Tat alma duyusunda değişiklik
- Diş protezlerini kullanırken zorluk
- Tükürük bezlerinde şişme ve salgının yoğun kıvamda olması
Tükürük azalması ağız içindeki bakteri üremesini kolaylaştırarak, diş çürüklerini ve ağız enfeksiyonlarını da hızlandırabilir.
Ağız Kuruluğunun Nedenleri Nelerdir?
Ağız kuruluğunun oluşumunda birçok farklı faktör etkili olabilir. Bunlar arasında:
- İlaç kullanımı
- Yaşlanma
- Diyabet, Alzheimer, Parkinson gibi hastalıklar
- Yetersiz beslenme ve iyot eksikliği
- Sigara, alkol ve bazı uyuşturucular
- Ağız içi enfeksiyonlar
- Burun tıkanıklığı nedeniyle ağızdan nefes almak
- Hamilelik ve hormonal değişimler
- Kaygı ve stres bozuklukları
- Gece horlaması
- Sjögren sendromu ve tükürük bezi hasarları
- Tiroid hastalıkları, böbrek yetmezliği ve kansızlık
- Kanser tedavileri (kemoterapi ve radyoterapi)
- Sinir sistemi bozuklukları
Ağız Kuruluğuna Neden Olan İlaçlar
Bazı ilaç grupları da geçici ağız kuruluğuna yol açabilir:
- Antidepresanlar ve anksiyete ilaçları
- Ağrı kesici ve kas gevşeticiler
- Antihistaminikler ve burun açıcı ilaçlar
Ağız kuruluğunun kaynağına yönelik değerlendirme yapılarak tedavi planlanması gerekir. Özellikle Sjögren sendromu şüphesi varsa tükürük bezi biyopsisi uygulanabilir.
Ağız Kuruluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı sürecinde hastanın kullandığı ilaçlar ve sağlık geçmişi değerlendirilir. Ağız muayenesi sonrasında, gerekirse görüntüleme ve laboratuvar testleri yapılabilir. Tükürük üretim miktarını ölçen özel testler de tanıda kullanılabilir.
Ağız Kuruluğuna Ne İyi Gelir?
Ağız kuruluğunu hafifletmek için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:
- Bol su tüketimi
- Tuz, şeker ve kafein tüketimini azaltmak
- Şekersiz sakız çiğnemek
- Sigara ve alkolü bırakmak
- Ağız bakımında alkol içermeyen ürünler kullanmak
- Selüloz bazlı nemlendiricilerden faydalanmak
- Yapay tükürük ürünleri kullanmak
- Burundan nefes alma alışkanlığı edinmek
- E vitamini desteği almak (doktor kontrolünde)
- Odanın havasını nemlendirmek
- Baharatlı, tuzlu ve sıcak yiyeceklerden kaçınmak
Ağız Kuruluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavide ilk aşamada altta yatan nedenin belirlenip ortadan kaldırılması hedeflenir. Gerekiyorsa kullanılan ilaçların dozu değiştirilir ya da alternatif tedaviler planlanır. Ayrıca:
- Tükürük üretimini artıran ilaçlar kullanılabilir.
- Diş sağlığı için florür içeren ürünler tercih edilebilir.
- Ağız içi nemi sağlayan nemlendiriciler uygulanabilir.
- Diş ve diş eti enfeksiyonlarının önlenmesine yönelik koruyucu tedaviler planlanabilir.
Bu süreçte yalnızca su tüketimi ile tedavi sağlanamaz; mutlaka uzman bir diş hekiminin yönlendirmesi gereklidir.
Ağız Kuruluğu Hangi Sorunlara Yol Açabilir?
Yetersiz tükürük üretimi birçok ağız ve genel sağlık sorununa zemin hazırlayabilir:
- Ağız ve dudak kenarında yara ve çatlaklar
- Ağız mantarı (pamukçuk)
- Beslenme bozuklukları
- Ağız kapamada zorluk
- Psikolojik sorunlar ve kaygı artışı
Ağız Kuruluğunu Önlemek İçin Öneriler
Ağız kuruluğunun önüne geçmek ya da şiddetini azaltmak için:
- Alkol içermeyen gargara ve ağız bakım ürünleri kullanılmalı
- Sigara ve tütün ürünlerinden uzak durulmalı
- İlaç kullanımı hekim kontrolünde gözden geçirilmeli
- Düzenli ağız ve diş temizliği yapılmalı
- Şeker, tuz ve baharat tüketimi sınırlandırılmalı
- Diş ipi ve ağız duşlarıyla detaylı temizlik sağlanmalı
- Günlük su tüketimine dikkat edilmeli
- Üsküdar dişçi arayışındaysanız DentVital’i ziyaret edebilirsiniz.
“Kuru Ağız (Kserostomi) Nedir? Tedavisi Nasıl Yapılır?” gibi diğer içeriklerimiz için diş sağlığı kategorisine göz atabilirsiniz.
Ağız Kuruluğu Neden Gece Daha Fazla Olur?
Akşam saatlerinde sindirim ve tükürük üretimi azalır. Horlama, ağızdan nefes alma gibi faktörler gece ağız kuruluğunu artırabilir. Bunu önlemek için:
- Gece yatmadan önce su içmek ve ağız temizliğini yapmak
- Uyku ortamında nemlendirici cihazlar kullanmak
- Stresi azaltmak için nefes egzersizleri yapmak
- Baharatlı ve tuzlu yiyeceklerden kaçınmak
Ağız kuruluğu şikayetiniz varsa detaylı muayene ve kişiye özel tedavi planlaması için DentVital Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi’ne başvurabilirsiniz.
İlginizi çekebilir:
Diş Arası Siyahlık Neden Oluşur ve Nasıl Geçer?
Kanal Tedavili Diş Çürür mü?
Kanal Tedavili Dişler Kararır mı?